در حالی که به نظر می‌رسد در سوریه همه چیز به بن‌بست رسیده است و مخالفان مسلح «اسد» هم اعلام کرده‌اند که بیش از این به طرح صلح «عنان» پایبند نیستند، دبیرکل سابق سازمان ملل با ارایه راهکاری تازه خواستار حضور بازیگران منطقه‌ای و جهانی در طرح تازه‌اش شده است. «ایسنا» به نقل از واشنگتن‌پست می‌نویسد: کوفی عنان می‌خواهد تغییراتی اساسی در طرح خود ایجاد کند. طرحی که به نظر می‌رسد «رو به موت» است. طرح جدید دبیرکل سابق سازمان ملل متحد توسط دیپلماتی مطرح می‌شود که با ماموریت سازمان ملل متحد آشناست. مطرح شدن این پیشنهاد طی روزهای آتی در شورای امنیت سازمان ملل متحد در حالی است که وساطت‌های عنان برای ایجاد صلح و رایزنی‌های او با بشار اسد، رییس‌جمهوری سوریه ظاهرا به بن‌بست منتهی شده است و این مساله نگرانی‌ها را درباره احتمال وقوع جنگ داخلی در سوریه افزایش می‌دهد.

نکته جالب توجه درباره رویکرد جدید عنان این است که این طرح تلاش می‌کند برای ایران و روسیه، این انگیزه را ایجاد کند که با برکناری بشار اسد موافقت کنند و امکان حفظ منافع‌شان در دوران پس از اسد فراهم ‌آید. این در حالی است که تهران همواره می‌گوید که از دخالت در سوریه پرهیز می‌کند و حمایت تهران از بشار اسد به دلیل این است که دمشق همواره در خط مقدم مقاومت بوده است. این مساله اما بر چالش‌برانگیزتر شدن طرح عنان می‌افزاید. چراکه عربستان و اسراییل برای سازمان ملل متحد این پرسش را مطرح می‌کنند که چرا تهران باید در این حرکت دیپلماتیک سهم داشته باشد. گفته می‌شود دلیلی که عنان دست به اتخاذ چنین رویکرد غیرمتعارفی زده این است که تمام راه‌حل‌های پیشین به بن‌بست رسیده است. آمریکا و هم‌پیمانان اصلی این کشور نمی‌خواهند وارد مداخله نظامی در سوریه شوند چراکه ترس آن را دارند که چنین اقدامی باعث نتیجه‌ای ناپایدار و کاملا غیرقابل پیش‌بینی شود. غرب می‌خواهد روسیه وارد بازی شود اما تاکنون «ولادیمیر پوتین»، رییس‌جمهوری این کشور اقدام عملی مفیدی در این زمینه از خود نشان نداده است. ادامه…

کوفی عنان برای رهایی از این بن‌بست احتمالا گروه تماسی تشکیل خواهد داد که اعضای آن شامل اعضای دایمی شورای امنیت سازمان ملل متحد (انگلیس، چین، فرانسه، روسیه و آمریکا)، عربستان و احتمالا قطر به عنوان نمایندگان اتحادیه عرب، ترکیه و ایران خواهند بود. این فکر با هدف در کنار هم آوردن کشورهایی که بیشترین ضریب نفوذ را در اوضاع سوریه دارند، مطرح می‌شود. این گروه نامتجانس احتمالا پیش‌نویس برنامه‌ای را ارایه خواهد داد و این پیش‌نویس به اسد و جناح مخالف سوریه داده خواهد شد. در این «نقشه راه» احتمالا برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری برای تعیین جانشین بشار اسد و انتخابات پارلمانی در راستای تدوین قانون اساسی جدید در یک بازه زمانی مشخص پیشنهاد خواهد شد. براین اساس احتمالا اسد به روسیه خواهد رفت. واشنگتن‌پست در این‌باره مدعی می‌شود که شایعاتی وجود دارد مبنی بر اینکه رییس‌جمهوری سوریه شش‌‌میلیارد دلار از ذخایر ارزی سوریه را تاکنون به مسکو انتقال داده است. براساس این سناریو اسد می‌تواند از دادرسی بین‌المللی رهایی یابد. همچنین با توجه به خون‌ریزی‌های اخیر در سوریه گفته می‌شود عنان برنامه‌ای برای اصلاح عملکرد نیروهای امنیتی نظیر آنچه پس از فروپاشی کمونیسم در اروپای شرقی به کار گرفته شد، ارایه دهد. حضور روسیه در نشست گروه تماس می‌تواند به ثبات در سوریه در دوران تغییر و تحول در این کشور کمک کند. مسکو به عنوان اصلی‌ترین تامین‌کننده تسلیحات نظامی سوریه در نظر گرفته می‌شود و اغلب افسران ارشد سوری در روسیه آموزش دیده‌اند. مسکو به عنوان اصلی‌ترین حامی ارتش سوریه در دهه‌های گذشته قراردادهای بسیاری را با دولت کنونی این کشور داشته است. آیا روسیه و ایران از این پیشنهاد غیرمتعارف حمایت خواهند کرد؟ دانستن این مساله ناممکن است. در روزهای اخیر آمریکا ظاهرا مذاکراتی را با برخی مقام‌های روس داشته است. سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه حدود یک هفته پیش اعلام کرد که مسکو هیچ تعهدی نسبت به ادامه حضور اسد در راس قدرت در روسیه ندارد اما روس‌ها هیچ اقدامی برای خارج کردن رییس‌جمهوری سوریه از مسند قدرت به عمل نیاورده‌اند. با این حال اگر طرح عنان به نتیجه نرسد، راه‌های جایگزین دیگری هم وجود ندارد و این به منزله جنگ داخلی در سوریه است. اسد هفته گذشته در برابر پیشنهاد دبیرکل سابق مبنی بر خروج نیروهای ارتش از مناطق بحران‌زده و آزادی زندانیان سیاسی مقاومت کرد، اگر این طرح هم نتیجه ندهد ممکن است که کوفی عنان دست از تلاش برای برقراری صلح در سوریه بردارد. این برای همه طرف‌های درگیر در سوریه چیزی جز یک جنگ خونین داخلی نمی‌تواند باشد. کشورهای اتحادیه عرب می‌خواهند که کوفی عنان به تلاش خود برای برقراری صلح در سوریه ادامه دهد. اما اگر چنین امری رخ ندهد قطعا عربستان و قطر به مسلح کردن مخالفان در سوریه خواهند پرداخت و از غربی ها‌خواهند خواست‌که آنها را تحت پوشش قرار دهند. اما آن طرح ایالات‌متحده و هم‌پیمانانش را می‌ترساند. غرب تنها باید سوریه را با یک راه‌حل رها کند؟ کوفی عنان هم اینک با یک طرح نو قدم به میدان گذاشته است.

انتصاب نخست‌وزیر تازه

همزمان با فاش شدن طرح کوفی عنان، تلویزیون دولتی سوریه روز گذشته اعلام کرد بشار اسد رییس‌جمهوری این کشور «ریاض حجاب» وزیر کشاورزی را مامور تشکیل کابینه جدید هیات دولت کرده است. پیش از این عادل سفر رییس هیات وزیران بود. براساس قانون جدید همزمان با آغاز هر دوره جدید از فعالیت پارلمان هیات دولت تغییر می‌کند. از سوی دیگر یک مسوول بلندپایه در آژانس کمک‌های انسانی سازمان ملل متحد اعلام کرد که حکومت بشار اسد با ارسال کمک‌های انسان‌دوستانه سازمان ملل متحد به چهار منطقه بحران‌زده در سوریه موافقت کرده است. بر پایه برآورد سازمان ملل متحد، دست‌کم یک میلیون نفر نیازمند کمک‌های انسان‌دوستانه در نتیجه حدود ۱۵ ماه تنش در سوریه هستند. درعا، دیرالزور، حمص و ادلب چهار منطقه‌ای هستند که آژانس کمک‌های انسانی سازمان ملل متحد با دمشق برای کمک‌رسانی به توافق رسیده‌اند.

 واشنگتن‌پست